سیستم اتوفوکوس، لنز دوربین را به نحوی تنظیم می کند که تصویر ثبت شده کاملا واضح و فوکوس شده باشد. طرز کار و الگوریتم فوکوس اتوماتیک دوربین بسیار پیچیده است. توجه کنید که در دوربین دو نوع اتوفوکوس وجود دارد. در یک نوع که به روش Passive موسوم است، دوربین یک سیگنال نوری به سمت سوژه می فرستد تا آن را روشن کرده و فاصله اش تا دوربین را بسنجد. اما در روش دیگر دوربین بر اساس نوری که در خود صحنه موجود است فوکوس را انجام میدهد که به روش Active خوانده میشود و بحث ما در اینجا نیز بر روی همین روش اتوفوکوس است.
سنسورهای اتوفوکوس
سنسورهای اتوفوکوس که به کمک پردازنده دوربین وظیفه اصلی فوکوس لنز را انجام می دهند، در دوربین با آرایش های مختلفی قرار می گیرند. در هر نقطه از زاویه دید، که سنسور فوکوس وجود داشته و دوربین بخواهد فوکوس کند، میزان تغییر در کنتراست تصویر به صورت موضعی بررسی می شود. در واقع میزان تغییر کنتراست نشان دهنده میزان وضوح تصویر است.
فرآیند اتوفوکوس به صورت زیر کار می کند:
- پردازنده اتوفوکوس (AFP) در فاصله فوکوس لنز یک تغییر جزیی ایجاد می کند.
- AFP میزان تغییر در وضوح تصویر را به کمک سنسورهای اتوفوکوس بررسی می کند.
- بر اساس اطلاعات بدست آمده از مرحله قبل، AFP میزان تغییر مورد نیاز در فاصله فوکوس را تعیین می کند.
- AFP در چند نوبت بین مراحل ۲ و ۳ کار می کند تا در نهایت فوکوس مطلوب بدست آید.
کل این فرآیند در کسری از ثانیه انجام می گیرد. در بعضی مواقع نیز که فوکوس روی سوژه حاصل نمی شود، پس از چند بار تکرار مراحل بالا دوربین از حلقه تکرار خارج می شود. در ادامه خواهیم گفت که در چه صورتی دوربین نمی تواند به صورت اتوماتیک روی سوژه فوکوس کند.
عوامل موثر بر روی اتوفوکوس
سوژه ای که می خوهید از آن عکس بگیرید بیشترین تاثیر را روی سیستم اتوفوکوس دارد. سوژه مورد نظر حتی بیشتر از عواملی مثل مدل دوربین و لنز و تنظیمات اتوفوکوس بر روی فوکوس موثر است. سه عامل مهمی که بر روی اتوفوکوس موثرند عبارتند از میزان نور موجود یا روشنایی، کنتراست سوژه و حرکت دوربین یا سوژه. به عنوان مثال در تصویر زیر مقدار هر یک از این پارامترها نشان داده شده است.
توجه کنید که این سه پارامتر مستقل از هم نیستند. به عنوان مثال یک نقطه تاریک در صورتی که کنتراست زیادی ایجاد کند میتواند به فوکوس کردن در آن نقطه کمک کند. البته در عکس قبلی نقاط قابل فوکوس بر روی سوژه وجود داشتند. عکس بعدی مثالی را نشان می دهد که پس زمینه نسبت به سوژه قابلیت فوکوس بیشتری دارد.
در صورتی که در این صحنه، فوکوس بر روی نقاط نورانی و متحرک در پشت سر سوژه انجام شود، در صورتی که عمق میدان تصویر کافی نباشد، تصویر سوژه (چهره) واضح نخواهد بود. یک راه حل برای فوکوس بر روی چنین سوژه ای میتواند فوکوس روی نقاط روشن لبه های سوژه باشد. بسته به نوع سوژه، ممکن است نیاز شود تا تمام تصمیمات لازم را در کسری از ثانیه بگیرید. به همین دلیل انجام فوکوس دقیق روی سوژه میتواند کار مشکلی باشد.
تعداد و نوع نقاط اتوفوکوس
میزان انعطاف پذیری و دقت سیستم اتوفوکوس به طور مستقیم تابعی از تعداد، نوع و محل قرارگیری نقاط اتوفوکوس بر روی سنسور فوکوس یک مدل دوربین مشخص است. دوربینهای SLR در مدلهای پیشرفته خود دارای حدود ۴۵ نقطه فوکوس هستند. این در حالی است که در بعضی دوربین های کامپکت ممکن است فقط یک نقطه در مرکز زاویه دید برای فوکوس وجود داشته باشد. چیدمان و نوع سنسورهای اتوفوکوس در دو نوع دوربین SLR در شکل زیر نشان داده شده است. نقاط فوکوس از لحاظ اینکه کنتراست را در راستای یک بعدی یا دو بعدی بسنجند، به دو دسته به ترتیب خطی و صلیبی تقسیم میشوند. نوع صلیبی به این علت که در دو راستا عمل تعیین کنتراست را انجام میدهد، دارای دقت بیشتری است.
یک نکته مهم در خصوص اتوفوکوس این است که نقطه مرکزی تقریبا در همه دوربین ها دارای بیشترین دقت و حساسیت برای فوکوس است. به همین دلیل در صورتی که سوژه شما دقیقا در مرکز قرار ندارد میتوانید کادربندی خود را تغییر داده و روی سوژه فوکوس کنید و سپس با ثابت نگه داشتن فوکوس به کادر اولیه باز گردید.
حالت های اتوفوکوس
رایجترین حالت اتوفوکوس که عکاس می تواند آن را انتخاب کند حالت One Shot است که برای سوژه های ثابت و بی حرکت مناسب است. حرکت سوژه در این حالت اتوفوکوس سبب ایجاد مشکل خواهد شد. حالت One Shot نیاز به قفل شدن فوکوس قبل از عکس گرفتن دارد یعنی تا زمانی که دوربین نتواند سوژه را فوکوس کرده و آن را نگه دارد امکان عکس گرفتن نخواهد بود. بسیاری از دوربینها دارای حالتی هستند که اجازه تغییر فاصله فوکوس را برای سوژه های متحرک می دهند. در دوربین های کنون این سیستم موسوم به AI Servo و در نیکون Continuous خوانده می شود. در این حالت دوربین بر اساس موقعیت سوژه در یک لحظه مکان آن را در لحظه بعدی پیدا کرده و به این ترتیب سوژه متحرک را در فوکوس نگه می دارد. نمودار زیر سرعت تعقیب کردن سوژه برای دو مدل از دوربین های کنون را نشان می دهد.
هرچند توجه داشته باشید که تعداد نقاط سنسور فوکوس، نوع لنز، کنتراست و همچنین میزان روشنایی سوژه نیز بر سرعت تعقیب فوکوس سوژه موثرند. در آخر لازم به ذکر است که استفاده از این حالت برای سیستم اتوفوکوس سبب مصرف سریعتر باتری دوربین خواهد شد و بهتر است به عنوان حالت پیش فرض دوربین نباشد.
نور کمکی
بسیاری از دوربینها دارای یک سیستم تابش نور کمکی برای روشن کردن سوژه و سپس فوکوس روی آن هستند. البته این تابش ممکن است از طیف نور نامریی مادون قرمز باشد که فقط توسط سنسورهای فوکوس قابل تشخیص هستند. این سیستم در زمانی که سوژه به قدر کافی روشن نباشد مفید خواهد بود هر چند فرآیند فوکوس اتوماتیک را کمی کند می کند. دقت کنید که این نور زمانی که دوربین به فوکوس مناسب دست پیدا کند قبل از گرفتن عکس خاموش می شود.
عکس های ورزشی
استفاده از حالت AI Servo یا Continuous در عکسبرداری از سوژه های ورزشی و در حال حرکت بسیار مفید خواهد بود. یک حقه ساده برای فوکوس سریعتر در عکاسی ورزشی، فوکوس کردن دوربین، قبل از رسیدن سوژه، بر روی محلی است که احتمال می دهید سوژه از آنجا عبور خواهد کرد. این کار دردسر لنز و دوربین را برای پیدا کردن فاصله فوکوس تا حد زیادی کم خواهد کرد. در بعضی لنزها یک دکمه محدود کننده فوکوس وجود دارد که در صورتی که مطمئن هستید که سوژه به شما نزدیک نخواهد شد، میتوانید آن را غیر فعال کرده تا دوربین سریعتر فاصله فوکوس صحیح را پیدا کند. در شکل زیر این دکمه بر روی یک لنز فوجی فیلم نشان داده شده است.
پرتره و سوژه های ثابت
بهترین حالت فوکوس برای سوژه های ثابت مثلا عکاسی از چهره حالت One Shot است. در عکاسی پرتره چشم های سوژه محل فوکوس است. فوکوس کردن چشمها در عکاسی پرتره به شکل استاندارد در آمده است. یک علت آن این است که چشمان کنتراست خوبی نیز دارند. فوکوس دقیق روی چهره اهمیت بالایی دارد زیرا معمولا در عکاسی از چهره عمق میدان کم است.
از آنجا که در بیشتر دوربین ها فقط از سنسورهای نوع خطی برای تعیین فوکوس استفاده میشود بهتر است که صحنه را به لحاظ وجود کنتراست در راستای عمودی یا افقی نیز بررسی کنید. گاهی برای دستیابی به فوکوس اگر از دوربینهای پیشرفته مانند Canon 5D ،که دارای تعداد زیادی سنسور فوکوس صلیبی هستند، استفاده نمی کنید بهتر است ۹۰ درجه دوربین را بچرخانید تا دوربین سریعتر فوکوس شود. به عنوان مثال در عکس زیر چون قرار بوده است با دیافراگم باز و در نتیجه عمق میدان کمتر طوری عکس گرفته شود که پله های پیش زمینه در حالت فوکوس باشند، بهتر است ابتدا دوربین را با وضعیت عمودی گرفته و پس از انجام فوکوس و قفل شدن آن دوربین را به حالت افقی برگردانیم.
[سایت cambridgeincolour ]
اولین باشید که نظر می دهید