عصب شناسان به تازگی یک همبستگی میان متغیرهای افزایش خلاقیت و کاهش افسردگی با افزایش امواج مغزی آلفا مستقل از نحوه ایجاد این امواج (تحریک الکتریکی، مدیتیشن یا ذهن آگاهی) پیدا کرده اند.
حالات مختلف آگاهی در انسان به طور مستقیم وابسته به ساختار شیمیایی و الکتریکی مغز می باشد که دائما نیز در حال تغییر هستند. عادات روزمره فکر کردن و رفتار کردن در انسان این توانایی را دارد که ساختار اتصالات عصبی درون مغز و همچنین نوسانات شیمیایی و الکتریکی آن را تغییر دهد.
در این مقاله نتیجه یافته های دانشمندان حوزه عصب شناسی در خصوص تاثیری که ایجاد امواج مغزی آلفا بر افسردگی و همچنین خلاقیت دارد بررسی شده است.
امواج مغزی چیست؟
مغز از میلیاردها سلول عصبی موسوم به نورون تشکیل شده است. نورون ها از سیگنال های الکتریکی برای انتقال پیام میان خود استفاده می کنند. بسته به سطح آگاهی و افکاری که در ذهن ما وجود دارد این نورون ها با فرکانس های (تعداد پیام در ثانیه) مختلف اقدام به ارسال پیام های الکتریکی می کنند که در نهایت ارسال میلیون ها سیگنال در هر ثانیه سبب ایجاد یک ترکیب هماهنگ و هارمونیک از سیگنال ها توسط مغز می شود. به این ترکیب هماهنگ سیگنال های الکتریکی، به دلیل شکل نوسانی و موجی ای که دارند، «موج مغزی» گفته می شود. امواج مغزی به کمک تجهیزات پزشکی مانند EEG که نوسان سطح الکتریسیته در مناطق مختلف جمجمه را اندازه گیری می کند، قابل شناسایی و مشاهده است.
دستگاه EEG در سال ۱۹۲۴ توسط یک فیزیولوژیست آلمانی بنام هانس برگر اختراع شده و اولین سیگنال مغزی به کمک آن ثبت شده است.
به طور کلی می توان گفت که در پس هر فعالیت مغزی از احساس و تفکر گرفته تا رفتار انسان، نحوه ارتباط برقرار کردن میان نورون ها نهفته است و این ارتباط در شبکه عصبی درون مغز سبب ایجاد امواج مغزی می گردد. امواج مغزی را به ۵ دسته مختلف بسته به فرکانس آن ها تقسیم کرده اند که این ۵ دسته در کنار هم طیف آگاهی انسان و نمود آن در مغز را تشکیل می دهند.
امواج دلتا (۱ تا ۳ هرتز)
آهسته ترین امواج مغزی هستند که در طی خواب عمیق ایجاد می گردد.
امواج تتا (۳ تا ۸ هرتز)
در طی خواب اتفاق می افتند اما علاوه بر آن در حین انجام ذن و در سطوح بالای مدیتیشن نیز مشاهده شده اند.
امواج آلفا (۸ تا ۱۲ هرتز)
در زمان بیداری در حالتی که مغز بیکار است و یا در حال تمرین ذهن آگاهی و یا مدیتیشن مشاهده می شود. امواج آلفا هم چنین در زمان تمرینات آیروبیک نیز مشاهده شده است.
امواج بتا (۱۲ تا ۳۰ هرتز)
امواج بتا در زمان هشیاری کامل مغز مشاهده می شود. مثلا زمانی که در حال تصمیم گیری و حل مسئله هستیم و یا متوجه موضوعی مهم باشیم و بر آن متمرکز شده باشیم. نگرانی و افسردگی رابطه تنگاتنگی با حضور این امواج در مغز دارند.
امواج گاما (۲۵ تا ۱۰۰ هرتز)
معمولا در حدود ۴۰ هرتز غالب هستند و در زمان افزایش سطح هشیاری به بالاترین سطح مشاهده می گردد.
در زمانی که امواج آلفا حاکم بر مغز باشد، افکار ناخواسته از ذهن پاک می شوند و مغز حتی از حواس پنجگانه نیز چشم پوشی می کند. به محض اینکه شخص تصمیم بگیرد بر یک موضوع خاص متمرکز شود فرکانس امواج بالا رفته و امواج آلفا نا پدید می گردند. وضعیت آلفا دارای لذت‌بخش‌ترین و آرام‌ترین حالت ذهنی انسان است که در آن حالت استرس کاهش می‌یابد و باعث افزایش آرامش و سطح بالای خلاقیت می گردد. مغز موزیسین ها و به طور کلی هنرمندان در تولید امواج آلفا توانایی زیادی دارد. امواج مغزی آلفا با کاهش سطح کورتیزول باعث افزایش سیستم ایمنی بدن و درنتیجه رفع خستگی و استرس ناشی از کار و فعالیت روزانه می‌گردد. تاثیر امواج آلفا در کاهش افسردگی و اضطراب در گذشته نیز اثبات شده و مورد استفاده درمانی قرار گرفته است. در تکنیک درمان با نئوروفیدبک با استفاده از سیگنال های EEG که از مغز دریافت می شود شخص بیمار از حالت مغز خود فیدبک گرفته و با استفاده از یک رابط کاربری نتیجه را بر روی مانیتور مشاهده می کند و به این ترتیب می تواند موج مغزی خاصی را تقویت کرده و یا کاهش دهد. معمولا با استفاده از یک انیمیشن میزان موفقیت شخص در ایجاد موج مغزی مربوطه نمایش داده می شود. عموما در درمان اضطراب و افسردگی از نئوروفیدبک و افزایش سطح امواج آلفا استفاده می شود.
گرچه از امواج آلفا عموما برای درمان افسردگی و اضطراب استفاده شده است، اما در پژوهشی که به تازگی (۲۰۱۵) در دانشکده پزشکی دانشگاه کارولینای شمالی انجام شده است مشاهده شده است که میزان پایینی از جریان الکتریکی با فرکانس ۱۰ هرتز (فرکانس امواج آلفا) می تواند سبب افزایش خلاقیت به میزان ۸ درصد گردد. بر اساس این پژوهش و پژوهش های مشابه می توان گفت که ایجاد امواج آلفا به طور کلی علاوه بر اینکه سبب کاهش علایم اختلالات روانی مانند افسردگی و اضطراب می گردد، در انسان های سالم نیز می تواند برای افزایش خلاقیت در زندگی روزمره مورد استفاده قرار گیرد.
برگرفته از مجله Psychology Today
اولین باشید که نظر می دهید